انواع تخته روسی بر اساس فرآوری
تخته روسی بر اساس نحوه برش و فرآوری به چند دسته اصلی تقسیم می‌شود:
۱. تخته روسی گرید بالا (درجه یک یا A)
این نوع تخته دارای کمترین میزان گره (نقاط تیره روی چوب که نشان‌دهنده محل اتصال شاخه‌ها هستند)، ترک، یا تاب‌خوردگی است. سطح آن صاف و یکدست بوده و برای کارهایی که زیبایی ظاهری مهم است، مانند ساخت مبلمان، دکوراسیون داخلی و کابینت‌سازی استفاده می‌شود.
۲. تخته روسی گرید متوسط (درجه دو یا B)
این تخته دارای تعداد کمی گره قابل قبول و گاهی اوقات مقدار کمی تغییر رنگ است. برای کاربردهای عمومی ساختمانی، قالب‌بندی بتن (شاتره‌بندی) و ساخت جعبه‌های حمل و نقل مناسب است.
۳. تخته روسی گرید پایین (درجه سه و چهار یا C/D)
این نوع دارای گره‌های زیاد، ترک‌های سطحی و احتمال تاب‌خوردگی بیشتری است. عمدتاً برای ساخت قالب‌های موقت، زیرسازی، یا مواردی که نیاز به پرداخت نهایی ندارد، به کار می‌رود.
۴. تخته روسی خشک یا رطوبت‌گیری شده (Kiln Dried - KD)
تخته‌هایی که در کوره خشک شده‌اند، رطوبت بسیار پایینی دارند (معمولاً زیر ۱۸ درصد). این نوع پایداری ابعادی بالایی داشته و کمتر دچار انقباض یا انبساط می‌شود. برای ساخت مبلمان و سازه‌هایی که در محیط‌های بسته استفاده می‌شوند، ایده‌آل است.
۵. تخته روسی فرآوری نشده (Air Dried - AD)
این تخته‌ها به صورت طبیعی در فضای باز خشک می‌شوند و رطوبت نسبتاً بالاتری نسبت به نوع کوره خشک دارند. ارزان‌تر هستند اما ریسک تاب‌خوردگی در آن‌ها بیشتر است.
مشخصات فنی (ابعاد، ضخامت، طول و عرض)
ابعاد تخته روسی معمولاً بر اساس سیستم اندازه‌گیری رایج در هر منطقه تعیین می‌شود. در ایران، این ابعاد اغلب به صورت اسمی (Nominal) اعلام شده و پس از خشک شدن و رنده شدن (ساییده شدن) کمی کاهش می‌یابند.
الف. ضخامت‌ها (Thickness)
ضخامت‌ها بسته به کاربرد متفاوت هستند. رایج‌ترین ضخامت‌های موجود در بازار عبارتند از:
• ضخامت‌های نازک: ۲۰ میلی‌متر (تقریباً ۳/۴ اینچ)
• ضخامت‌های متوسط (استاندارد): ۲۵ میلی‌متر (۱ اینچ)، ۳۸ میلی‌متر (۱.۵ اینچ)
• ضخامت‌های ضخیم: ۵۰ میلی‌متر (۲ اینچ)، ۷۵ میلی‌متر (۳ اینچ) و ۱۰۰ میلی‌متر (۴ اینچ)

توجه: ضخامت اسمی (مثلاً ۱ اینچ) پس از خشک شدن و رنده شدن معمولاً به حدود ۱۸ تا ۲۰ میلی‌متر کاهش می‌یابد.

ب. عرض‌ها (Width)
عرض‌ها تنوع زیادی دارند و بسته به نیاز سازه یا پروژه تعیین می‌شوند. عرض‌های رایج معمولاً از ۷ سانتی‌متر شروع شده و تا ۲۰ سانتی‌متر یا بیشتر متغیر هستند.
ج. طول‌ها (Length)
طول تخته‌های روسی معمولاً استاندارد و بلند است و اغلب در طول‌های ۳ متر، ۴ متر و ۶ متر عرضه می‌شوند.
ویژگی‌های کلی تخته روسی (نراد)
تخته روسی به دلیل داشتن ویژگی‌های زیر بسیار محبوب است:
۱. وزن سبک
چوب کاج و نراد چگالی پایینی دارد، بنابراین وزن آن نسبت به چوب‌های سخت (مانند بلوط) بسیار سبک‌تر است. این ویژگی حمل و نقل و نصب آن را آسان‌تر می‌کند.
۲. کارپذیری بالا (Workability)
این چوب نرم است و به راحتی با ابزارهای دستی و برقی برش داده می‌شود، میخ‌خوری و پیچ‌خوری خوبی دارد و قابلیت سنباده‌زنی و رنگ‌پذیری عالی دارد.
۳. قیمت مناسب
در مقایسه با چوب‌های سخت، تخته روسی قیمت بسیار مقرون به صرفه‌تری دارد و همین امر آن را به انتخاب اول در پروژه‌های بزرگ ساختمانی تبدیل کرده است.
۴. مقاومت متوسط
مقاومت فشاری و خمشی آن برای کاربردهای سازه‌ای سبک و متوسط مناسب است، اما در برابر سایش و رطوبت مستقیم به اندازه چوب‌های سخت مقاوم نیست (مگر آنکه با مواد نگهدارنده تیمار شود).
۵. گره‌ها و ظاهر
دارای گره‌های مشخصی است که ظاهری روستیک و طبیعی به آن می‌دهد. این گره‌ها می‌توانند نقطه قوت (در دکوراسیون) یا نقطه ضعف (در نیاز به سطح کاملاً صاف) باشند.
کاربردهای اصلی تخته روسی
تخته روسی به دلیل تطبیق‌پذیری بالا، در صنایع مختلفی مورد استفاده قرار می‌گیرد:
1. ساخت و ساز (قالب‌بندی): رایج‌ترین کاربرد آن در ایران، استفاده به عنوان قالب‌های موقت برای ریختن بتن (شاتره‌بندی سقف‌ها و ستون‌ها) است.
2. نجاری و مبلمان‌سازی: استفاده در ساخت اسکلت مبلمان، کمدها، تخت خواب و وسایل دکوراتیو که نیاز به پرداخت نهایی دارند (به ویژه گرید A).

Oak

چوب بلوط روسی

Larch

چوب سیاه روسی

Fir

چوب یولکا

Pine

چوب کاج روسی

Spruce

چوب نراد